![]() | Hồ Nguyên Trừng (HoNguyenTrung.htm) |
![]() | ![]() | Tác phẩm |
PHU THÊ TỬ TIẾT
Vĩnh Lạc Đinh hợi, đại quân bình Giao Chỉ nhật, đầu mục Ngô Miễn phó thuỷ tử; kỳ thê Nguyễn Thị Ngưỡng thiên thán viết: "Ngô phu sự Chúa, nhất sinh thụ lộc, do Trung quan chí đăng Chính phủ, kim nhi tử tiết, thị đắc sở dã, hựu hà oán hồ! Thiếp nhược cẩu hoạt, khởi vô sở chi? Đãn phu đạo quân ân nhất thời cô phụ, ngô bất nhẫn dã. Ninh tương tuỳ nhĩ". Ngôn hất, diệc phó thuỷ tử.
Ta phù! Tử tiết giả, sĩ đại phu chi sở đương nhiên, do hoặc nan chi. Quan quan như thử, cổ sở hãn văn. Ngô Miễn kỳ trượng phu hồ? Chí ư Nguyễn Thị dĩ phụ nhân lâm nguy năng thức đại tiết, tri phu đắc sở nhi vô hám, hựu năng trọng nghĩa khinh sinh, thị tử như quy, khả vị hiền phụ dã dư? Thế chi ngu phụ dĩ phẫn đầu thuỷ giả đa hĩ. Chí ư dĩ nghĩa vong thân thậm bất dị đắc dã! Như Nguyễn Thị giả, thành giả gia tai!
Dịch nghĩa
VỢ CHỒNG CHẾT VÌ TIẾT NGHĨA
Năm Đinh hợi, niên hiệu Vĩnh Lạc, vào ngày đại quân bình định đất Giao Chỉ, có một người đầu mục tên là Ngô Miễn nhảy xuống nước tự tử, vợ là Nguyễn Thị ngửa mặt lên trời than rằng: "Chồng ta thờ Chúa, một đời ăn lộc, từ chỗ Trung quan được lên tham dự Chính phủ, nay vì nghĩa mà chết, thế là chết đáng chỗ, còn oán hận gì. Nếu thiếp muốn sống há không còn nơi nào sao? Nhưng cái nghĩa vợ chồng, cái ơn vua tôi ta không nỡ lòng phụ bạc. Thà chết theo nhau vậy". Nói đoạn, cũng nhảy xuống nước mà chết.
Than ôi! chết vì tiết nghĩa là lý đương nhiên của kẻ sĩ đại phu, thế mà có người còn lấy làm khó. Xưa nay, ít nghe có vị quan nào được như vậy. Ngô Miễn là đấng trượng phu chăng? Đến như Nguyễn Thị, một người đàn bà mà lâm nguy vẫn nhận ra tiết lớn, biết chồng chết đáng chỗ không ân hận gì, lại còn coi trong điều nghĩa xem nhẹ cái sống, nhìn chết như về, có thể gọi là bậc hiền phụ vậy. Trong số đàn bà ngu dại trên đời, những kẻ vì bực tức mà nhảy xuống nước chết, nhiều lắm. Đến như vì nghĩa bỏ mình, thì rất không dễ được! Hạng người như Nguyễn Thị thật đáng ca ngợi thay.
TUẤN NGHI