LÝ PHẬT MÃ

(THÁI TÔNG)

[1000-1054]

Tiểu sử

Lý Phật Mã tên húy là Đức Chính, là con trưởng Lý Thái Tổ, người châu Cổ Pháp, lộ Bắc Giang. Sinh ngày 26 tháng Sáu năm Canh tý (tức ngày 29 tháng Bảy năm 1000). Làm vua trong giai đoạn thịnh trị của nhà Lý, là một người thông minh và có nhiều võ công, thích nghiên cứu sách vở, thơ văn, âm nhạc, am hiểu đạo Phật và biết chú ý đến đời sống của nhân dân, coi trọng việc mở mang kinh tế. Lê Quý Đôn (trong Toàn Việt thi lục) từng so sánh Lý Thái Tông với vua Quang Vũ nhà Hán.

Ông mất ngày 1 tháng Mười năm Giáp ngọ (tức ngày 3 tháng Mười một năm 1054). Làm vua 27 năm, thọ 55 tuổi.

Tác phẩm: hiện còn 2 bài chiếu, 2 bài thơ. Ngoài ra, vào năm 1042, ông còn ra lệnh cho một số quan lại đương thời biên soạn bộ Hình thư làm nền tảng pháp luật của triều đại mình. Tác phẩm này hiện đã mất. Dưới đây, ngoài hai bài thơ và 2 bài chiếu đã nói xin trích thêm một vài lời bàn luận của ông giữa triều đình.