TRẦN KHÁNH DƯ

(? - 1339)

Tiểu sử

Ông là tôn thất nhà Trần, được vua Trần Thánh Tông nhận làm con nuôi, tước Nhân huệ vương. Là một tướng lĩnh mưu trí và dũng lược, biết lợi dụng chỗ sơ hở của địch để đánh địch, ngay từ hồi còn trẻ, ông đã giành được nhiều chiến công quan trọng và được phong Phiêu kỵ đại tướng quân là chức chỉ giành riêng cho hoàng tử. Nhưng rồi vì phạm lỗi sau đó, ông bị cách tuột hết mọi chức tước, trở về châu Chí - linh là ấp phong của thượng tướng Trần phó Duyệt, thân phụ của ông, làm nghề bán than. Khi cuộc kháng chiến lần thứ hai sắp sửa bùng nổ, nhà Trần tổ chức hội nghị Bình - than (1282), ông nhân chở than qua đó, liền được vua Trần Nhân Tông cho triệu đến, cùng ngồi bàn việc quân với các vương hầu, rồi được phục chức Phó đô tướng quân, hoàn thành nhiều nhiệm vụ chiến đấu khó khăn nhất. Đặc biệt, trong cuộc kháng chiến lần thứ ba (1287 - 1288), ông phụ trách chiến đấu ở vùng ven biển, đã biết chuyển bại thành thắng, tổ chức một trận phục kích lừng lẫy làm đắm toàn bộ đoàn thuyền lương của tướng giặc Trương Văn Hổ ở Vân - đồn tạo điều kiện để quân dân ta kết thúc nhanh chóng chiến cuộc.

Về mặt phẩm cách cá nhân, bên cạnh những ưu điểm nổi bật, Trần Khánh Dư cũng có để lại nhiều điều dị nghị trong sử sách. Có lẽ người viết sử đương thời có quá nghiêm khắc đối với ông. Tuy nhiên nếu truy nguyên đến gốc, thì cơ sở thực tế của những điều dị nghị kia là ở chỗ: ông tự cho phép mình hành động phóng túng, vì ông có một quan điểm sai lầm không phải so với ngày nay mà so với những nhà tư tưởng đương thời, về mối quan hệ giữa cá nhân và quần chúng trong sự nghiệp sáng tạo lịch sử.

Tác phẩm: chỉ còn lại một bài tựa để trước cuốn sách binh thư của Trần Quốc Tuấn, nhưng có lẽ cũng không trọn vẹn.